چگونگی پیدایش وقدمت تاریخی

:: تاريخچه قوچان ::

شهر قوچان را با شهر باستاني اشك يا ارسكه يكي دانسته‌اند. در حدود 250 سال پيش از ميلاد در متون تاريخي به اسامي آساگ يا اساك و … ناميده مي‌شده است. شاه عباس اول (1038-996) براي جلوگيري از تاخت و تاز ازبكان و تركمن‌ها، كردهاي ايل چمشگزك را كه ايل زعفرانلو از آن جمله هستند به اين منطقه كوچ داد. از وقايع مهم ديگر قوچان كشته شدن نادرشاه افشار در محلي به نام فتح آباد در سال 1160 هجري قمري است. از حوادث ديگر كشته شدن كلنل پسيان است كه در ذهن معاصرين هنوز زنده است. قوچان بارها در اثر زلزله ويران شده و شهر جديد قوچان در 12 كيلومتري شهر كهنه پس از زلزله سال 1312 ايجاد شده است.

:: چگونگی پیدایش وقدمت تاریخی ::

تاریخ قوچان به دوران قبل از میلا د مسیح می رسد واکثر مورخین ، شهرستان  کنونی قوچان  را مرکز سکونت وفعالیت مردم پارت می دانستند که به اشکانی یا پهلوی معروفند .سلسله اشکانی که موسس آ ن ارشک  بوده از 256 قبل از میلا د تا 224 میلادی بر ایران وقسمت مهمی از جهان آنروز حکومت داشته ومد ت 500 سال فرمانروایی کرده ،اولین پایتختش در حوالی قوچان امروزی بوده است وسپس به شهرهای صد دروازه تیسفون انتقال یافته است . تاریخ قوچان بطور کلی در دروه ساسانیان مبهم وناپیدا است .

از اوایل اسلام تا حمله مغول، قوچان تا ریخ روشنی ندارد ، در بین سالهای 13و32 هجری در زمان خلا فت عثمان عبدا... ابن عامری سردار عرب که پس از فتح جنوب ایران رو به جانب خراسان از راه طبس به سبزوار ونیشابور می نهد و منطقه قوچان نیز بدست سپاه اسلام می افتد ودر زمان خوارزمشاهیان این منطقه بدست مغول می افتد . قوچان در فتنه مغول خسارتهای فراوان  دید. در آخر ربیع الاخر سال 617 هجری قمری ، سویدا یکی  از سه سردار مشهور مغول متوجه طوس شده پس از ویرانی  آن شهر عازم راد کان گر دید . اما به سبب سر سبزی و طراوت النگ معروف راد کان و آب و هوای مساعد ازخرابی آنجا چشم پوشی نمود.  پس از چندی توقف چون سیل خانمان بر انداز بسوی قوچان سرازیر می شود . پس از جدال خونین مغولان با مردم  شهر قوچان مغولان سرانجام پیروز شده ضمن کشتار وپایمال نمود ن مزارع وبوستانهای شهر قوچان را همچون نیشابور باخاک یکسان نموده و عازم  اسفراین می شود .(جهانگنشای جوینی –جلد دوم )تا سال 1916 قمری خراسان در تصرف ازبکان بود در این سال که شاه اسماعیل صفوی متوجه خراسان شد ازبکها را از این سرزمین بیرون راند و با شکست فاحشی که در نزدیکی مرو بر آنها وارد ساخت خراسان تا مدتی از شر آنان نجات یافت قوچان در سال 972 قمری از طرف معصوم بیک وسایر امرای عراق وکرمان از ازبکان  گرفته شده و در بهار 983 قمری توسط علی سلطان ازبک تصرف گردیده است .

در سال 977 قمری سال دوم سلطنت شاه عباس اول ، بار دیگر ازبکان تا سرحد خراسان را مورد تاخت وتاز وقتل وغارت قرار داده بدبختیهای فراوانی برای مردم تیره بخت آن روزگار فراهم آوردند . عبدالمومن خان ازبک که پس از بازگشت شاه عباس اول جرات کرده بود وارد خراسان شود در امور حکمرانی منطقه تحولاتی بوجود آمده بود. ، از جمله بوداق خان چنگی را از ورود ازبک ها به قوچان جلوگیری نموده و کفايت خود را به اثبات رسانیده بود از طرف شاه عباس با حفظ سمت به حکومت مشهد نیز منصوب شد و مقام لگی (معلم وسرپرست) فرزند خود شاهزاده سلطان حسین را به او واگذار کرد . در زمان شاه عباس اول با توجه به فلسفه ابن عمید که بود کرد ها را باید سپر بلا قرا ر داد ، 45 هزار خانوار کرد  وارد خراسان شد ند (1010هجری قمری) که عده ای در منطقه قوچان اسکان یافتند .

در اوایل شال 1011 هجری قمری ، شاه عباس به خبوشان آمد و حکومت درگز را نیز به شاه قلی سلطان جد امرای کرد زعفرانلوی  قوچان تفویض نمود . یکی از وقایع نیمه دوم قرن دوازدهم هجری قتل نادرشاه افشار در سال 1160 هجری قمری در قوچان است . نادر که در اواخرعمر خونخوار شده بود واعاظم دولت از سفاکی او به جان آمده بودند با علی قلی خان برادر زاده او متفق شده شب یکشنبه یازدهم جمادی الثانی ( سند مذکور) در فتح آباد خبوشان پا در سراپرده او گذاشته وسرش از بدن جدا ساختند . فاجعه دردناک زلزله های متوالی سالهای 1311و 1312 هجری قمری قوچان قدیم با تلفات وحشتناک آن سرانجام محمد ناصر خان شجاع الدوله حا کم وقت وبزرگانی از مردم قوچان را که از این حادثه درامان  مانده بودند ، به این فکر انداخت اصولا آن شهر ودیار را ترک کنند و در نقطه دیگری از اطراف آن حدود مسکن گزینند. این تصمیم با اطلاع دولت مرکزی انجام یافت وبا مبلغی در حدود 20هزار تومان که از تهران به رسم اعانه رسیده بود اراضی نظر آباد مقداری از زمینها واگذاری شجاع الدوله را در 12 کیلومتری شرق قوچان قدیم (شهر کهنه) جهت ایجاد شهر جدید خریداری کردند ونقشه آن را مرحوم سر تیب مهندس عبدالرازق خان بغایری تقریبا نظیر شهرعشق آباد در مرز ایران و شوروی قرار دارد تهیه و در محل فعلی قوچان پیاده نمود. بدین وسیله شهر جدید قوچان از سال 1313 هجری قمری مطابق با سال 1273 شمسی با احداث خیابانهای مستقیم ومیدانهای متقاطع و منظم و روی اسلوب شهری و شهرسازی ایجاد گردید محمد ناصر خان شجاع الدوله برای آبادی شهر جدید علاقه مخصوصی از خود نشان می داد اغلب با حضور تصویب سه تن از علمای بزرگ آن مرحوم شیخ رئیس و حاج شیخ علی اصغر و امام جمعه به کسانی که در قوچان قدیم دارای خانه شخصی یا دکان وحمام وکاروانسرا بودند بر حسب نیاز از زمینهای شهر جدید به رایگان داده می شد . چون محمد ناصر خان شجاع الدوله نسبت به ایجاد شهر جدید اهتمام خاص مبذ ول می داشت ، مردم قوچان به پاس خد ما تش مدتها شهر جدید را قوچان ناصری می خواندند ولی پس از گذشت مدتی باز هم نام قوچان نامیده شد.